เข้าใจและเข้าถึงบรรจุภัณฑ์อาหารอย่างครบวงจร

นับตั้งแต่เกิดการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 อุตสาหกรรม ต่าง ๆ ต่างได้รับผลกระทบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จากนั้นคำว่า “New Normal” หรือชีวิตวิถีใหม่ ก็เป็นคำที่ทุกคนคุ้นเคย การใส่หน้ากาก การสั่งอาหารในรูปแบบเดลิเวอรี่ก็เพิ่มมากขึ้น ใน 4 ปัจจัยหลักที่ทำให้คนเราอยู่ได้ คือ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย และยารักษาโรค แต่ในช่วงแพร่ระบาดของโควิด-19 ปัจจัยบางอย่างลดความสำคัญลงไป ขณะเดียวกันปัจจัย ด้านอาหารกลับสำคัญมากขึ้น ดังนั้น สิ่งที่เชื่อมโยงกับอาหารก็คือบรรจุภัณฑ์อาหารนั่นเอง

ตลอดระยะเวลา 8-9 เดือนที่ผ่านมา ขยะที่เกิดจากบรรจุภัณฑ์อาหารมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นมหาศาล เมื่อเร็ว ๆ นี้สมาคมพลาสติกได้จัดสัมมนา ในหัวข้อ “เข้าใจและเข้าถึงบรรจุภัณฑ์อาหารอย่างครบวงจร” เพื่อเป็นการรู้ถึงวิธีการที่จะทำอย่างไรให้สามารถนำบรรจุภัณฑ์อาหารมารีไซเคิล เพื่อทำให้เกิดเศรษฐกิจหมุนเวียน

วัลลภ วงษ์ปิ่นแก้ว ผู้อำนวยการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ศูนย์นวัตกรรมอาหารบริษัท เบทาโกร จำกัด (มหาชน)

“เครือ เบทาโกรก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2510 ในชื่อบริษัท เบทาโกร จำกัด เพื่อดำเนินธุรกิจผลิตและจำหน่ายอาหารสัตว์ ปัจจุบันก่อตั้งมาอย่างยาวนานถึง 53 ปี จากนั้นธุรกิจเติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่อง ครอบคลุมทั้งสุกร ไก่เนื้อและไก่ไข่ การ ทำฟาร์มพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ การผลิตและจำหน่ายเวชภัณฑ์สำหรับสัตว์ ตลอดจนการพัฒนาความร่วมมือกับเกษตรกร ในโครงการประกันราคาไก่เนื้อและไก่ไข่ โครงการจ้างเลี้ยงสุกรขุน การผลิตและจำหน่ายสุกรขุน เนื้อสุกร เนื้อไก่ ไข่ไก่ และผลิตภัณฑ์อาหารคุณภาพเพื่อจำหน่าย ในประเทศและส่งออก”

ปัจจุบัน นอกจากจะเป็นหนึ่งในผู้นำธุรกิจอุตสาหกรรมการเกษตรและอาหารครบวงจรของประเทศไทยแล้ว เครือเบทาโกรยังได้รับความเชื่อถือในมาตรฐานด้านคุณภาพและความปลอดภัย โดยได้รับรางวัล ดีเด่นด้านคุณภาพผลิตภัณฑ์และมาตรฐานการผลิตมากมายทั้งระดับประเทศและระดับสากล ครอบคลุมตั้งแต่ธุรกิจอาหารสัตว์ ปศุสัตว์ ผลิตภัณฑ์สำหรับสุขภาพสัตว์ ไปจนถึงผลิตภัณฑ์อาหารคุณภาพเพื่อการส่งออกและจำหน่ายในประเทศ ซึ่งสามารถตอบสนองความต้องการที่หลากหลายของผู้บริโภคได้อย่างครบถ้วน

ในวันนี้จะกล่าวถึง 3 หัวข้อ คือ Consumer Requirement, Packaging Qualification for Food Industry และ Key Success to Food Industry

01 Consumer Requirement

ผู้บริโภคต้องการอะไร ส่วนใหญ่แล้วคนไทยเลือกซื้ออาหารจากความชอบเป็นหลัก คนไทยให้ความสำคัญกับความสุขจากการกิน โดยให้ความสำคัญกับรสชาติ ความอยากรับประทานอาหาร มากกว่าคุณภาพของอาหาร หรือการละเลยความสะอาดและคุณค่าของอาหารนั่นเอง อย่างไรก็ตาม จากการแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้ต้องดำเนินชีวิตแบบ New Normal ผู้บริโภคต้องดำเนินชีวิตตาม 5S ประกอบด้วย

Safe: ปัจจุบันผู้บริโภคคำนึงถึงคุณภาพอาหารมากขึ้น โดยเลือกรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เลือกวัตถุดิบในการทำอาหารเพื่อทำให้ร่างกายแข็งแรง ดังนั้น บรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมกับอาหารเพื่อสุขภาพ จะต้องมีความสอดคล้อง บรรจุภัณฑ์ก็จะต้องเป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำมาจากพืช เป็น Green Packaging หรือเป็นบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สามารถย่อยสลายได้ 100% หรือนำไปรีไซเคิลได้
Stored: ผู้บริโภคเริ่มให้ความสำคัญกับ การจัดเก็บสินค้า ซึ่งการเก็บสินค้าในที่นี้หมายถึง เก็บสินค้าเพื่อนำไปบริโภคในอนาคต ตัวอย่างที่ เห็นได้อย่างชัดเจนคือ ในช่วงมีประกาศเคอร์ฟิว มีการกักตุนสินค้าอาหารต่าง ๆ เป็นการแสดงให้ เห็นถึงวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป ดังนั้น การใช้บรรจุภัณฑ์ ก็ต้องเป็นบรรจุภัณฑ์ที่สามารถเก็บอาหารหรือ เพิ่มอายุในการเก็บอาหารได้ยาวนานมากยิ่งขึ้น
Served: ผู้ บริโภคให้ การตอบรับอาหาร สำเร็จรูปมากยิ่งขึ้น ทำให้บรรจุภัณฑ์มีบทบาท มากยิ่งขึ้น เพราะอาหารสำเร็จรูปจำเป็นต้องใช้ บรรจุภัณฑ์ที่สามารถตอบสนองความต้องการ ของผู้บริโภคที่ต้องการความสะดวกสบาย ความ รวดเร็ว
Send: การสั่งของแบบออนไลน์หรือ เดลิเวอรี่อาหารเพิ่มมากขึ้น บรรจุภัณฑ์จึงต้องมี การออกแบบให้สอดรับกับการใช้งาน ถ้าเป็น กล่องก็ต้องเป็นกล่องที่แข็งแรง อาหารไม่หก เลอะเทอะในขณะขนส่ง รวมทั้งรูปแบบก็ต้อง เหมาะสำหรับการรับประทานอาหารได้สะดวก ด้วย
Spending: ผู้บริโภคตระหนักถึงเรื่อง ค่าใช้จ่ายเป็นหลัก เนื่องจากการตกงานและ เกิดพิษเศรษฐกิจ จึงให้ความสำคัญในเรื่องของ การใช้เงินมากขึ้น ใช้จ่ายอย่างประหยัด ดังนั้น Packaging ที่จะตอบสนองความต้องการของ ผู้บริโภคกลุ่มนี้ก็คือ เป็นการซื้อครั้งละจำนวน มาก ในราคาประหยัด

คริสโตเฟอร์ ปัสเซ่ ผู้จัดการฝ่ายพัฒนาธุรกิจทวีปเอเชีย บริษัท อุเบะ เทคนิคอล เซ็นเตอร์ (เอเชีย) จำกัด

“ในแต่ละปีนั้นจะมี Food Waste อยู่ที่ประมาณ 1.3 ร้อยล้านตัน/ ปี นับเป็นมูลค่ากว่า 1 ล้านล้านเหรียญ ในจำนวนนี้มีเพียง 25% ของ Food Waste ที่สามารถนำกลับมารีไซเคิลได้ จึงมีแนวคิดที่จะลด Food Waste ของ Packaging เนื่องจากหน้าที่ของ Packaging นั้น คือการบรรจุอาหาร รวมทั้งการเก็บรักษาอาหาร และเป็นเครื่องมือ ทางการตลาดอีกด้วย อย่างไรก็ตาม Packaging ก็ต้องผลิตให้ สอดคล้องกับกฎข้อบังคับต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นในระดับประเทศ และระดับ โลก ทั้งนี้ การผลิต Packaging ก็มีหลากหลาย บางประเภทก็ใช้ สีเป็นการบอกถึงความสดของอาหารที่อยู่ภายใน ส่วน Flexible Packaging นั้น ส่วนใหญ่ใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร ผู้ประกอบการจะ ชอบนำมาใช้บรรจุสิ่งของ เนื่องจากมีนํ้าหนักเบา และฟิล์มถนอมอาหาร ช่วยลดการเสื่อมของอาหารได้ดี สามารถยืดอายุของอาหารได้นานขึ้น และเป็นการป้องกันไม่ให้อาหารเสียเร็วขึ้น อีกทั้งยังมีลักษณะใสทำให้ มองเห็นตัวสินค้าด้านในได้ และที่สำคัญยังสามารถเป็นการลดนํ้าหนัก ของตัวบรรจุภัณฑ์ได้ดีอีกด้วย”

02 Packaging Qualification for Food Industry คุณสมบัติที่ดีของบรรจุภัณฑ์อาหาร ประกอบด้วย

Safe ความปลอดภัย: บรรจุภัณฑ์ที่ดีนั้นจะต้องมีความปลอดภัย สะอาด ไม่มีการปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์หรือโลหะ อีกทั้งจะต้องใช้งานได้สะดวก ซึ่งผู้ผลิตเองก็ต้องขอใบรับรอง การผลิตหรือมาตรฐานของการผลิตเพื่อเป็นตัวการันตีว่าบรรจุภัณฑ์นั้นมีความสะอาดและปลอดภัยจริง ๆ
Prevent การป้องกัน: บรรจุภัณฑ์ที่ดีจะต้องเป็น บรรจุภัณฑ์ที่ป้องกันไม่ให้อาหารหรือสินค้าเกิดความเสื่อมหรือหมดอายุก่อนที่มีการระบุไว้ข้างกล่อง ดังนั้นนักบรรจุภัณฑ์จะต้องคิดว่าจะทำอย่างไรให้สินค้าอยู่ได้ และไม่มีการเสื่อมสภาพไปก่อน จึงเกี่ยวกับการเลือกความเหมาะสมของบรรจุภัณฑ์ที่นำมาใช้งานนั่นเอง
Appropriate ความเหมาะสม: เกี่ยวกับกระบวนการใช้งาน เริ่มจากบรรจุภัณฑ์จะต้องใช้งานได้ดี เหมาะสมกับสภาวะการใช้งาน เช่น การนำบรรจุภัณฑ์มาแช่แข็งแช่เย็น หรือการนำไปเข้าไมโครเวฟ ดังนั้น จะต้องดูถึงวัสดุที่นำมาใช้ว่ามีความแข็งแรงทนทานเพื่อนำไปใช้ให้ตอบสนองกับรูปแบบต่าง ๆหรือไม่
Quality คุณภาพ: บรรจุภัณฑ์ที่ดีนั้นจะต้องไม่มีการ ร้องเรียนจากผู้บริโภคว่าผลิตภัณฑ์หรือสินค้าที่ได้รับไปนั้นมีความเสียหายเกิดขึ้น ผลิตภัณฑ์ที่ออกใหม่ ผู้ประกอบการจะต้องสำรวจว่ามีความตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภคอย่างไร หากเกิดความผิดพลาดอาจจะทำให้สินค้าและชื่อเสียงของบริษัทเสียหายได้ เพราะในทุกวันนี้ เกือบทุกอย่างสามารถลงโซเชียลได้ ดังนั้น ต้องทำให้ผลิตภัณฑ์หรือสินค้าออกมาดีที่สุด ไม่เกิดความเสียหาย
Convenience ใช้งานได้ง่าย: เป็นเรื่องที่สอดคล้องเกี่ยวกับ Consumer คือ บรรจุภัณฑ์จะต้อง Easy Open ใช้งานง่าย จะต้องอำนวยความสะดวกให้กับลูกค้ามากที่สุด

สุพจน์ เกตุโตประการผู้อำนวยการฝ่ายธุรกิจกลุ่มบริษัท ดาว ประเทศไทยและผู้แทนจาก PPP Plastics

“DOW ให้ความสำคัญกับคำว่ายั่งยืนมาก หากถามว่าทำไมจึงให้ความสำคัญ และ จะต้องทำอย่างไรจึงจะยั่งยืนได้… ที่ความยั่งยืนสำคัญเพราะว่าประชากรในโลกเพิ่มขึ้นในทุก ๆ วัน และทุกคนล้วนต้องการความยั่งยืน นั่น หมายถึงการใช้ทรัพยากรให้น้อยที่สุด แต่ต้องมีประสิทธิภาพมากที่สุด รวมทั้งต้องนำทรัพยากรที่ใช้แล้วกลับมาใช้ใหม่ให้ได้ ดังนั้น จึงต้องหาวิธีที่จะใช้ทรัพยากรให้น้อยที่สุดแต่มีประสิทธิภาพมากที่สุด อาจจะเป็นในเรื่องของการนำเทคโนโลยี ใหม่ ๆ เข้ามาใช้ หรือสิ่งไหนที่ยังไม่มีความยั่งยืน ก็ปรับปรุงให้มีความยั่งยืน ปัจจุบันประชากรทั้งโลกมีประมาณ 7 พันล้านคน และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น เมื่อประชากร เพิ่มขึ้นจึงมีความจำเป็นที่จะต้องการใช้พลังงานเพิ่มตาม แต่พื้นที่ในการผลิตอาหารยังเท่าเดิม เพราะฉะนั้น ประสิทธิภาพในการผลิตอาหาร บรรจุอาหาร ขนอาหาร เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคนั้นเป็นสิ่งสำคัญ และถือเป็นหน้าที่หนึ่งของผู้ประกอบการอุตสาหกรรมอาหาร ซึ่งการนำพลาสติกมาใช้ในการบรรจุอาหารถือเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งที่พยายามจะใช้ทรัพยากรให้น้อยที่สุด แต่เพิ่มประสิทธิภาพ ในการใช้ทรัพยากรนั้นให้มากที่สุด เพื่อให้มี ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้น้อยที่สุด”

03 Key Success to Food Industry

หากทราบถึงความต้องการของผู้บริโภค หรือทำให้เข้ากับรูปแบบของตัวอุตสาหกรรมอาหาร ก็จะทำให้อุตสาหกรรมนั้นประสบผลสำเร็จได้ ดังนั้น องค์ประอบที่จะทำให้ผู้ประกอบการด้านอาหารประสบผลสำเร็จ ประกอบด้วย 1. มีรสชาติอร่อย 2. มีความปลอดภัย 3. มีความหลากหลาย และ 4. ราคาต้อง ไม่แพง

หากถามถึงความยั่งยืนว่าควรจะทำอย่างไรให้ ผู้ประกอบการประกอบธุรกิจได้อย่างยั่งยืนนั้น จะมี ขั้นตอนและ Process เพิ่มมากขึ้น ดังนี้

Innovation: ทุกธุรกิจทุกอุตสาหกรรมนั้น เดินหน้าด้วย Innovation และเป็นตัวตอบโจทย์กับการออกแบบหรือผลิตตัว Packaging
Improvement: เป็นการเพิ่มพูนของอุตสาหกรรมการผลิตที่จะเน้นไปในเรื่องของเครื่องมือในการผลิตให้มีประสิทธิภาพมากกว่าเดิม
Information: ข้อมูลเป็นเรื่องที่สำคัญมาก การที่จะออกสินค้าตัวหนึ่งนั้นต้องลงทุนสูงมาก ดังนั้นจะต้องมีการหาข้อมูลให้เพียงพอก่อนที่จะออกสินค้าใหม่
Vision: จะต้องสอดคล้องกับ 3I ที่กล่าวมาแล้ว ซึ่งจะเป็นตัวกำหนดทิศทางของบริษัทว่าจะไปในทิศทางไหน
Sincere: เป็นเรื่องพื้นฐานของทุก ๆ ธุรกิจ นั่นคือความจริงใจและซื่อสัตย์ต่อการทำงาน เพื่อให้เกิดผลดีแก่องค์กรและผู้บริโภค

The European Green Deal เป็นกฎระเบียบข้อบังคับที่สหภาพยุโรปกำลังดำเนินการ ดังนั้น ผู้ที่จะดำเนินธุรกิจกับสหภาพยุโรปจะต้อง Follow Green Deal จึงจะสามารถนำของเข้าไป ขายได้ สิ่งที่สหภาพยุโรปให้ความสำคัญคือ Climate-Neutral โดยพูดถึงเรื่องของก๊าซเรือนกระจกเป็นสำคัญ อีกทั้งทาง Green Deal ใช้แนวความคิดเดียวกับ SDG ของสหประชาชาติทั้ง 13 ข้อ ของ UN และ Green Deal จะสอดคล้องไปด้วยกัน ดังนั้น บริษัทใหญ่ ๆ ทั่วโลกจึงต้องเริ่มประกาศออกมาแล้วว่า บริษัทมีแนวทางในการดำเนินการเกี่ยวกับ Greenhouse Gas อย่างไร และในเรื่องของ Carbon Neutral ก็ต้องให้ความสำคัญด้วยเช่นกัน

ถ้าสังเกตให้ดี ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมานี้ บริษัทใหญ่ ๆ ให้ความสำคัญกับการลดการใช้ Food Waste หรือการทำให้ Packaging ของตนเองนั้นสามารถรีไซเคิลได้ 100% ภายในระยะเวลาปีที่กำหนด หรือมีการนำพลาสติกที่ใช้แล้วหรือเรียกที่ว่า PCR นั้นกลับมาผสม สิ่งเหล่านี้สืบเนื่องจากว่ามี Green Investor หรือ นักลงทุนที่สนใจลงทุนในบริษัทที่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม หรือต้องการทำธุรกิจกับบริษัทที่ไม่สร้างผลกระทบให้แก่สิ่งแวดล้อมมากขึ้นนั่นเอง

“DOW เป็นผู้ผลิตสารเคมี Material Science จำหน่ายไปทั่วโลก จึงต้องการทำให้บริษัทเป็น Carbon Neutral ซึ่งทราบกันดีว่าการผลิตเม็ดพลาสติก หรืออุตสาหกรรมใด ๆ ก็ตาม จำเป็นต้องใช้พลังงานในการผลิตค่อนข้างมาก แต่ DOW ก็ตั้งใจไว้ว่าในปี ค.ศ. 2050 DOW จะต้องเป็น Carbon Neutral ให้ได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ท้าทายมากสำหรับพวกเรา” สุพจน์ กล่าว

Source : THAI PACKAGING NEWSLETTER #145 January-February 2021 – Page 145